بسیاری از مردم همچنان برای ترمیم و محافظت زخم از گاز استریل استفاده کرده و از پانسمان های موثر دیگر همچون پانسمان شفاف اطلاعی ندارند. این نوع پانسمان دارای خاصیت بسیار انعطاف پذیر بوده که ویژگی جالب پانسمان شفاف، اجاز عبور گازهای اکسیژن، بخار آب و دی اکسید کربن به پوست است، اما این نوع پانسمان تنها برای برخی از انواع زخم های پوستی مناسب است و تفاوت های زیادی با دیگر انواع پانسمان دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

قبل از آن که درباره پانسمان شفاف Transparent dressing و ویژگی‌های آن توضیح دهیم، باید بدانیم منظور از پانسمان چیست و انواع آن کدام است و نحوه استفاده از آن چگونه است؟

پانسمان چیست؟

پوست نقش بسزایی در حفاظت از بافت‌های زیرین در برابر آسیب های خارجی دارد و در مواقعی که دچار آسیب شود، نحوه ترمیم و محافظت از پوست بسیار اهمیت پیدا می کند، یکی از راه های مناسب و موثر، پانسمان زخم است که جایگزین اپیتلیوم پوست خواهد شد و علاوه بر حفظ پوست، به ترمیم و بهبود پوست کمک خواهد کرد.

پانسمان واژه ای فرانسوی است که برای ترمیم، بهبود زخم روی پوست قسمتی از بدن و یا جلوگیری از عفونت، خونریزی و یا آسیب بیشتر آن ناحیه استفاده می شود و در حقیقت منجربه التیام زخم خواهد شد.

پانسمان خوب چه ویژگی هایی دارد؟

• ایجاد محیط مرطوب در بستر زخم
• جذب ترشحات اضافی زخم
• اجازه رفت و آمد گازهای مورد نیاز
• حفظ محیط ایزوله و استریل
• عدم ایجاد حساسیت پوستی
• سهولت در استفاده
• حفظ زخم در برابر آسیب های خارجی
• خاصیت شفافیت و قابلیت مشاهده زخم در طول درمان
• عدم نیاز به تعویض مکرر پانسمان
• قیمت مقرون به صرفه

انواع پانسمان زخم

پانسمان پارچه یا گاز استریل و فشرده ای است که بسته به نوع زخم انواع مختلفی دارد، پانسمان از نظر محل زخم به دو نوع پانسمان باز و بسته تقسیم می شود و می توان پانسمان را از جهت کاربرد به سه دسته زیر تقسیم کرد:

• پانسمان هایی که میزان رطوبت کافی را نگه می دارند.
• پانسمان هایی که رطوبت به زخم می دهند.
• پانسمانی که اگزودا (ترشحات زخم) را جذب می کند.

انواع پانسمان نوین

اما پانسمان های جدید که پانسمان شفاف از انواع آن است، شامل: پانسمان های هیدروکلوئید، فوم، آلژینات، فیلم پانسمان شفاف و هیدروژل است، در ادامه درباره هر کدام از آنها توضیحاتی ارائه شده است:

پانسمان هیدروکلوئید (کامفیل)

این پانسمان شامل ماده‌ای ژله ای و چسبنده است که روی فوم یا فیلم ساخته شده و خاصیت ضد آب و چسبندگی داشته و بسیار انعطاف پذیر است.

پانسمان هیدروکلوئید یا کامفیل فضایی ایزوله همراه با رطوبت مورد نیاز پوست را ایجاد می کند.

نحوه استفاده از پانسمان هیدروکلوئید (کامفیل)

• در مرحله نخست زخم باید به خوبی تمیز شود برای این کار می توانید از سرم نمکی استفاده کنید.
• علاوه بر پاکیزگی زخم، خشک بودن آن نیز مهم است، بدین ترتیب با استفاده از گاز استریل محل اطراف زخم را خشک کنید.
• اندازه پانسمان باید به صورتی باشد که از لبه های زخم فاصله داشته باشد و محدوده ای از اطراف زخم را پوشش دهد.
• پانسمان را از بسته بندی خارج کرده و روی زخم قرار دهید، برای صاف کردن پانسمان بهتر است از پنس استریل استفاده شود.

نکته: از ایجاد فشار اضافی به پانسمان پرهیز نمایید تا آسیبی به پانسمان و زخم ایجاد نشود، گرمای حاصله از قرار دادن دست روی پانسمان منجربه چسبیدن پانسمان شده و نیاز به فعالیت مازادی نخواهد بود.

زمان تعویض پانسمان هیدروکلوئید (کامفیل)

در صورتی که پانسمان به ترشحات زخم آغشته شده و یا دچار سستی شده است، باید هرچه سریعتر تعویض شود، اما در مواقع عادی به طور میانگین هر 3 تا 7 روز این پانسمان نیاز به تعویض دارد.

از دسته پانسمان های جاذب و پیشرفته است که در مواجه با زخم هایی با ترشح زیاد، خونریزی، زخم هایی با ترشح اضافی مناسب است زیرا دارای خاصیت منعقدکنندگی است.

پانسمان هیدروژل

برخی از پانسمان ها چسب نداشته و برای استفاده نیاز به پانسمان ثانویه دارد، پانسمان هیدروژل نیز به همین صورت است و نیاز به تعویض روزانه داشته و محیطی با رطوبت کافی را برای زخم ایجاد می کند.

پانسمان فوم

این پانسمان برای ترمیم هرچه بهتر زخم محیطی با رطوبت و گرمای لازم ایجاد کرده و دو نوع غیر چسبنده و چسبنده دارد که ضد آب بوده و به هیچ وجه لایه بیرونی آن پرز نمی دهد.

پانسمان فرم برای زخم هایی با ترشح کم تا زیاد مفید است و در انواع اندازه و شکل موجود است و قدرت جذب بسیار بالایی دارد.

این نوع پانسمان باید حداقل 1 اینچ (معادل 5/2 سانتی متر) در اطراف زخم را پوشش دهد.

پانسمان هوشمند

دراین نوع از پانسمان به طور مستقیم یک مایع چسبناک حاوی فسفر روی زخم ریخته می شود.

و در عرض کمتر از 60 ثانیه به صورت لایه ای نازک خشک شده و در ادامه مایعی شفاف روی لایه نازک ایجاد شده مالیده می شود، بدین صورت لایه اولیه با اکسیژن در تماس نخواهد بود.
نحوه چکاب زخم با پانسمان هوشمند

با استفاده از ابزار تصویر برداری و نور تابیده شده به این ناحیه، زخم و وضعیت آن به راحتی برای پزشک قابل بررسی است.

پانسمان شفاف چیست؟

این نوع پانسمان اغلب روی زخم های بزرگتر استفاده می شود و در مواقعی که زخم نیاز است بدون برداشتن از نزدیک توسط پزشک بررسی شود، بسیار مفید است.

پانسمان فیلم شفاف ورق‌های نازکی از پلی اورتان (پلیمر) شفاف است که با چسب پوشانده شده. این پانسمان ها در اندازه و شکل‌های مختلف وجود دارد و منعطف هستند.

تشریح پانسمان شفاف

• ·       پانسمان های فیلم شفاف محیط مرطوب و ایزوله ای را ایجاد می کنند. تخریب اتولیتیک را ترویج و از زخم در برابر ضربه فیزیکی و حمله باکتری محافظت می‌کند و به عنوان پوست دوم عمل خواهد کرد.
• ·       به دلیل انعطاف پذیر بودن این نوع پانسمان، می تواند با زخم هایی که در قسمت های برآمده، دارای چین و چروک و مفاصل بدن مانند آرنج قرار دارند، مطابقت داشته باشند.
• ·       شفافیت این پانسمان، تجسم محل زخم را درجهت اطلاع از وضعیت کنونی زخم برای پزشک و بیمار آسان می کند.
• ·       پانسمان های فیلم شفاف، ضد آب هستند و در برابر باکتری ها و آلاینده ها مقاوم و نفوذ ناپذیرند.
• ·       اگرچه این پانسمان ها نمی توانند مایعات را جذب کنند، اما در برابر رطوبت نفوذ پذیر هستند و اجازه می دهد دی اکسید کربن و بخار رطوبت به اندازه کافی از زخم عبور کند.
• ·       پانسمان شفاف در مدل‌های متنوعی عرضه می شود از جمله: پانسمان شفاف رولی، پانسمان جراحی شفاف، پانسمان فیکس کننده شفاف، پانسمان شفاف ضد آب و…

پانسمان اسپری فیلم شفاف

این نوع پانسمان نازک، ورقه ای شکل، چسبنده، انعطاف پذیر و شفاف است و برای زخم های سطحی، خشک، زخم با ترشحات کم، زخم کم عمق، محل زخم جراحی بخیه خشک و پیشگیری از به وجود آمدن زخم بستر کاربرد دارد.

ویژگی های پانسمان شفاف

• پانسمان شفاف دارای خاصیت ارتجاعی و شکل پذیری دارد.
• مقاومت بسیار بالا دارد.
• برای زخم هایی که مرحله التهابی را گذرانیده و ترشح کمتری دارند، مناسب است.
• مانعی بسیار عالی برای ورود باکتری است.
• منجربه کاهش درد می شوند.
• کیفیت و استحکام عالی دارد.
• سازگاری ایمن با پوست از مزایای این نوع پانسمان است.
• قابلیت نفوذ هوا دارد.
• این پانسمان ها نیمه تراوا هستند.
• این پانسمان در اندازه و شکل های مختلف در دسترس است.
• همانطور که از نام این پانسمان مشخص است به دلیل شفافیت، می توان به خوبی زخم را بررسی کرد و مرتب از وضعیت آن مطلع شد.
• علاوه بر آنکه پانسمان شفاف از زخم محافظت می کند، فرآیند ترمیم زخم را تسریع می کند.
• ایجاد محیطی مرطوب برای زخم از ویژگی های پانسمان شفاف است.
• پانسمان شفاف حفاظت از زخم در برابر دیگر آسیب های فیزیکی دارد.

معایب پانسمان شفاف چیست

• کار گذاشتن این پانسمان به نسبت مشکل است.
• بعد استفاده از پانسمان شفاف روی زخم، ممکن است چین خوردگی هایی روی سطح آن ایجاد شود.
• گاهی اوقات ممکن است پانسمان به اطراف پوست زخم و یا زخم هایی که خشک شده بچسبد، بدین ترتیب هنگام تعویض پانسمان، منجربه آسیب زخم خواهد شد.

آیا پانسمان شفاف ضد آب است؟

یکی از ویژگی های این نوع پانسمان خاصیت ضد آب بودن آن است که هنگام حمام و شستشوی ناحیه ی مورد نظر نیاز به تعویض پانسمان نخواهد بود.

موارد مصرف پانسمان شفاف

از جمله مواردی که می توان یک پانسمان فیلم شفاف را مفید دانست شامل موارد زیر است:

•  زخمهایی با ضخامت جزئی
• ·       برای محافظت از نواحی پوست که برجستگی هایی دارد مانند: آرنج و پاشنه
• ·       برای پیشگیری از گسترش اسکار
• ·       برای محافظت و ایمن سازی
• ·       برای اطمینان از پانسمان دیگر.

کاربردهای پانسمان شفاف

• ·       تثبیت پانسمان اولیه
• ·       حفاظت زخم
• ·       جراحی های مختصر
• ·       خراشیدگی ها
• ·       برای زخم‌هایی با عمق و ضخامت نسبی
• برای سوختگی با درجه سطحی قابل استفاده است.

خرید پانسمان شفاف

این نوع پانسمان کاربردی و پیشرفته و انواع مدل آن را می توان از مراکز تولید کننده محصولات بهداشتی در ارتباط با زخم تهیه کرد.
هشدارها
برای تصمیم گیری در مورد انتخاب این نوع پانسمان موارد زیر را در نظر بگیرید:

• ·       پانسمان فیلم شفاف به سطح مرطوب نمی چسبد زیرا خاصیت چسبندگی آن در اثر رطوبت غیرفعال می شود.
• ·       از این پانسمان برای بیمارانی که دارای زخمی با ترشح متوسط ​​تا سنگین هستند استفاده نکنید،

در این مواقع برای استفاده از پانسمان شفاف با پزشک مشورت نمایید:

• سوختگی با درجه بالا،
• عفونت مشکوک یا فعال ،
• عفونت قارچی، یا
• ضایعات فعال

نکته: برخی از افراد ممکن است دچار حساسیت های پوستی باشند، بنابراین اگر گوشه های پانسمان سست و یا در وضعیتی لوله ای قرار گرفت، سریعا آن را تعویض کرده و این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید.

• ·       پانسمان فیلم شفاف برای بیماران با پوست حساس یا نازک، به ویژه بیماران مسن توصیه نمی شود زیرا برداشتن آن ممکن است باعث آسیب یا پارگی پوست شود.
• ·       اطراف پانسمان باید نرم باشد.
• ·       اندازه این پانسمان باید طوری باشد که به اندازه یک تا دو اینچ با توجه به میزان گستردگی زخم و تائید پزشک، از اطراف محل زخم را پوشش دهد.
• ·       اغلب نیاز است سه الی پنج روز یک بار این پانسمان تعویض گردد.

مراحل استفاده از پانسمان شفاف

1.    برای استفاده از یک پانسمان فیلم شفاف این مراحل را با دقت دنبال کنید.
2.    دستان خود را بشویید، خشک کنید و سپس دستکش استریل بپوشید.
3.    پانسمان را از بسته بندی خارج کرده و در صورتی که قصد تعویض پانسمان دارید، پانسمان کثیف شده را برداشته و در یک کیسه زباله قرار دهید. (قبل استفاده از پانسمان به تاریخ آن توجه داشته باشید.)
4.    نظافت دست بسیار مهم است بنابراین دوباره دستکش خود را برداشته، دستان خود را بشویید و دستکش جدید بپوشید.
5.    زخم را با محلول نمکی یا پاک کننده تجویز  و تائید شده تمیز کنید.
6.    بافت اطراف زخم را به آرامی خشک کنید.
7.    از پاکیزه بودن دست ها اطمینان حاصل کنید.
8.    همانطور که قبلا در مقاله اشاره شد، به یاد داشته باشید که پانسمان باید حداقل 1 اینچ بزرگتر از زخم باشد. اما باتوجه به تشخیص پزشک ممکن است این اندازه تغییر کند.
9.    پانسمان را در محل زخم قرار دهید و از تغییر وضعیت آن خودداری نمایید.
10. زباله ها را دور بریزید. سپس دستکش های خود را برداشته و دور بریزید.

نحوه برداشتن پانسمان شفاف

پس از بهبود زخم و یا جهت تعویض پانسمان نیاز به حذف پانسمان است، باید گوشه های پانسمان را با دقت و آرامی بلند کنید تا لایه بیرونی پوست آسیب نبیند، برای حذف پانسمان شفاف مراحل زیر را یک به یک انجام دهید.
1 گوشه ای از پانسمان را بلند کرده و به صورت افقی در امتداد سطح پوست کشیده تا پیوند چسب از پوست جدا شود.
2 از لبه پانسمان به سمت مرکز زخم این فعالیت را ادامه دهید.
3 وقتی دو طرف پانسمان تا حدودی برداشته شد، هر دو طرف را بگیرید و آنها را به صورت افقی و موازی با پوست بردارید تا تمام پانسمان بلند شود.

توصیه مهم: تمامی توصیه های بالینی و نکات ذکر شده در این مطلب، برای کمک به بیمار در جهت تسریع بهبود و ترمیم زخم بوده اما مسئولیت تصمیمات و اقدامات مربوط به فرآیند استفاده از پانسمان شفاف و نحوه کاربرد و تعویض آن بر عهده بیمار است و توصیه می شود حتما تحت نظارت و با اطلاع پزشک باشد.