دبریدمان زخم راهکاری درمانی به منظور برداشت بافت مرده یا نکروزه به همراه تخلیه‌ی تمامی آلودگی‌ها و میکروب‌های نهفته‌ی درون آن است؛ تا از پیشروی زخم مزمن جلوگیری بعمل آید و بهبودی هرچه سریع حاصل شود. دبردیمان همچنین به منظور نابودی بیوفیلم زخم به کار برده می‌شود. به عبارتی، بافت نکروزه به عنوان منبع مواد مغذی برای باکتری‌ها عمل می‌کنند و Debridement زخم راهکاری در جهت مقابله با آنهاست.
اگر بیماری در منزل دارید که دچار زخم بستر یا زخم پای دیابتی شده است، شما را به مطالعه‌ی این مقاله تا انتها دعوت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
دبریدمان چگونه انجام می‌شود؟
دبریدمان همان‌طور که گفته شد، یک روش برای درمان زخم‌های مزمن پوستی بوده که شامل پاکسازی کامل زخم و از بین بردن همه‌ی بافت هایپرکراتوتیک (پوست یا پینه ضخیم‌شده)، آلوده و غیرقابل زنده (نکروزه یا مرده)، بقایای خارجی و مواد باقیمانده از پانسمان است. دبریدمان را می‌توان با جراحی یا با روش‌های جایگزین مانند استفاده از پانسمان و ژل‌های خاص انجام داد.
پس از برداشت آلوده و مرده، در این مرحله لازم است که درمانگر اقدام به بررسی التهاب بپردازد و اگر عفونت بروز ایجاد شده است، نسبت به درمان آن اقدام شود. پس از این ارزیابی لازم است که رطوبت محل زخم را بررسی کنید. اگر در این مرحله هم مشکلی نبود، در نهایت بایستی که به مشاهده‌ی کلی محیط زخم و اپیتلیالیزاسیون بپردازید.
نکته: هدف اصلی از فرایند دبردیمان، تسریع در پروسه‌ی ترمیم زخم با برداشت تمامی بافتهای نکروزه شده است. همچنین با اجرای این راهکار درمانی، می‌توانید بیوفیلم و میکروب‌هایی که بر سرعت بهبود زخم تاثیر می‌گذارد، را به طور کامل محو و نابود کنید.
چه هنگامی دبریدمان ضروری است؟
اگر به علت بیماری دچار یک زخم جدی و مزمن شده‌اید که عفونی و آلوده شده باشد، ممکن است، پیشرفت زخم به مرحله‌ای رسیده باشد که آنتی‌بیوتیک‌ها و روش‌های مراقبت از زخم موثر واقع نمی‌شود. در نتیجه جراحت و ضایعه‌ی ایجاد شده به قدری عود می‌کند، که عفونت درون آن زندگی‌تان را به مرحله‌ی خطرناکی می‌رساند و مرگ شما را تهدید می‌کند. در نتیجه تنها چاره‌ی درمان شما دبریدمان زخم است؛ در واقع درمانگر شما لازم است، که زخم را پاکسازی و با برداشت بافت مرده و آلوده، از روند پیشرفت زخم جلوگیری کرده و با این عمل فرایند بهبودی را تسریع ببخشد. اینگونه شما می‌توانید به مبارزه با عفونت و شیوع آن در دیگر اندام‌های بدن‌تان بپردازید.
کدامیک از روش‌های دبریدمان متناسب با وضعیت شما است؟
پنج نوع روش دبریدمان غیر انتخابی و انتخابی وجود دارد، اما بسیاری از عوامل تعیین می‌کنند، که چه راهکاری متناسب با بیماری شما خواهد بود. تعیین روش دبریدمان نه تنها بر اساس ارائه و ارزیابی زخم، بلکه بر اساس سابقه‌ی بیمار و معاینه‌ی جسمی است.
در واقع دبریدمان براساس وضعیت کلی شما تعیین می‌شود، و زخم نمی‌تواند تعیین کند که چه روشی اجرا شود. اما به طور کلی پزشک معالج شما، به منظور تعیین دبریدمان متناسب با وضعیت شما باید مواردی که در ذیل به آنها اشاره می‌شود، را در نظر بگیرد:
- نوع زخم؛
- رده‌ی سنی؛
- وضعیت جسمی بیمار؛
- خطر ابتلا به عوارض دبریدمان.
انواع دبریدمان
دبریدمان جراحی
این فرآیند به این صورت اجرا می‌شود که جراح پس از معاینه و مشاهده زخم، با استفاده از تیغ جراحی، بافت مرده و نکروزه را کاملا به همراه تمامی آلودگی‌ها و بقایای خارجی تخلیه و حذف می‌کند. در نتیجه با برداشت بافت آسیب دیده، جراح سعی می‌کند، که از پیشرفت زخم و عفونت درون آن جلوگیری کند و فرایند بهبودی را تسریع ببخشد.
در صورتی که درمانگر شما مهارت و آموزش‌های لازم در این زمینه را دیده باشد و صلاحیت انجام این فرایند را داشته باشد، می‌توان دبریدمان را در مطب، کلینیک سوختگی و حتی در منزل انجام داد. از معایب دبریدمان جراحی می‌توان به عوارض جانبی ناشی از خود دبریدمان اشاره کرد، به عنوان مثال خون‌ریزی و عوارض عمومی احتمالی ناشی از بیهوشی، از خطرات احتمالی آن است؛
دبریدمان مکانیکی
این شکل از دبریدمان برداشتن بافت با استفاده از پانسمان است، که بطور منظم و پی در پی باید اجرا شود. این پانسمان که معمولاً از آن به عنوان پانسمان مرطوب تا خشک یاد می‌شود، شامل گاز مرطوبی است که روی زخمی قرار می‌گیرد که نیاز به دبریدمان دارد و سپس با یک باند استریل پوشانده می‌شود.
پس از یک دوره‌ی زمانی مشخص، پانسمان خشک می‌شود، به طور ی که بافت به گاز بچسبد. هنگامی که پانسمان برداشته می‌شود، بافتی که به گاز چسبیده است نیز باید برداشته شود. به این نوع دبریدمان “دبریدمان غیر انتخابی” نیز گفته می‌شود، زیرا با این فرآیند می‌توان هم بافت سالم و هم ناسالم را از بین برد؛
دبریدمان اتولیتیک
این روش جزء دبردیمان انتخابی است که با استفاده از فرایند طبیعی بدن اجرا می‌شود، در واقع این روش به این صورت است که به یک محیط مرطوب و یک سیستم ایمنی بالا نیاز دارد. استفاده از پانسمان نگهدارنده‌ی رطوبت می‌تواند آن را تقویت کند.
این نوع دبریدمان باعث نرم شدن بافت نکروزه و در نهایت جدا شدن از بستر زخم می‌شود. در این روش تنها بافت مرده تحت تاثیر درمان قرار می‌گیرد. انواع پانسمان‌هایی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند، هیدروکلوئیدها، هیدروژل‌ها و فیلم‌های شفاف (نیمه مخفی و مخفی) هستند.
دبریدمان اتولیتیک برای زخم‌های غیر عفونی شده مناسب است. همچنین می‌توان از این روش به عنوان درمان کمکی در زخم‌های آلوده استفاده شود. دبریدمان اتولیتیک را می‌توان با سایر تکنیک‌های دبریدمان مانند دبریدمان مکانیکی در مورد زخم‌های آلوده اجرا کرد.
اثر بخشی این نوع دبریدمان با توجه به مقدار بافت جداشده به منظور تخلیه و همچنین اندازه واقعی زخم تعیین می‌شود.
از بین بردن اتولیتیک چند روز طول خواهد کشید. اگر طی 1 یا 2 روز کاهش قابل توجهی در بافت نکروزه مشاهده نشود، روش متفاوتی از دبریدمان باید در نظر گرفته شود؛
دبریدمان آنزیمی
در این نوع دبریدمان از محلول‌های آنزیمی یا پمادها برای درمان بافت استفاده می‌شود. به طور معمول، محلول یا پماد با یک پانسمان ترکیب شده، که به طور منظم تغییر می‌کند، که باعث نرم شدن بافت شده و باعث می‌شود هنگام خارج شدن پانسمان، بافت مرده خارج شود؛
دبریدمان ماگوت
در این نوع دبریدمان از کرم‌ها یا لارو مگس استفاده شده، که در یک محیط استریل برای از بین بردن زخم‌ها پرورش داده می‌شود. کرم‌ها روی یک زخم قرار می‌گیرند، به طور معمول زیر یک باند شل، جایی که آنها از بافت مرده یا در حال مرگ تغذیه می‌کنند. کرم یک نوع انتخابی از دبریدمان است، به این معنی که فقط بافت ناسالم را نشانه می‌گیرد و باعث می‌شود، که بافت سالم آسیب نبیند؛
دبریدمان با فشار آب
آب‌درمانی یا آب تحت فشار، معمولاً برای از بین بردن زخم‌های سوختگی استفاده می‌شود.
فواید
- دبریدمان زخم پای دیابتی باعث تحریک لبه زخم، آزادسازی فاکتورهای رشد و کاهش التهاب می‌شود؛
- برداشت بافتهای مرده، آسیب‌دیده و آلوده باعث می‌شود، تا بافت سالم بهبود یابد؛
- شرایط رشد بیش از حد باکتری‌ها و سایر فرایندهای بیماری را که می‌تواند منجر به درد، سپسیس و در نهایت قطع عضو شود، از بین می‌برد.
سخن پایانی
به منظور تسریع در فرایند بهبودی زخم، کاهش خطرات عفونت، دبریدمان راهکار درمانی موثری است، که اغلب بعنوان روش درمان افرادی که دچار زخم بستر و همین‌طور زخم پای دیابتی و یا سوختگی شدید شده‌اند، پیشنهاد می‌شود.
استفاده از بیش از یک روش دبریدمان، سازگاری را در آماده سازی بستر زخم نسبت به بهبودی فراهم می‌کند. همان‌طور که یک زخم از طریق آبشار بهبود می‌یابد، پوشانده شدن بستر زخم همیشه هموار و یکدست نیست. پیچیدگی و عدم بهبودی یک زخم مزمن می‌تواند ناامیدکننده باشد، اما شما مایوس نباشید، چرا که ما در کلینیک التیام همواره با استفاده از روش‌های مراقبتی پیشرفته، سعی کرده‌ایم که سلامتی و بهبودی را به شما هدیه دهیم.
https://www.woundsource.com/blog/wound-debridement-options-5-major-methods
https://www.verywellhealth.com/debridement-of-a-wound-3157191
https://surgery.ucsf.edu/conditions–procedures/debridement.aspx
