یوروستومی

یوروستومی چیست؟

به طور معمول دستگاه ادراری از دو کلیه، دو حالب، یک مثانه و یک مجرای ادرار تشکیل شده است. ادرار در کلیه‌ها ساخته می‌شود و از طریق حالب به مثانه منتقل می‌شود و در نهایت از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شود.

چنانچه مشکلی در مثانه ایجاد شود و ادرار نتواند خارج شود عمل یوروستومی انجام می‌شود. این عمل به روند خارج شدن ادرار کمک می‌کند. استوما به رنگ صورتی تا قرمز، مرطوب و براق خواهد بود. شکل گرد تا بیضی خواهد داشت و پس از جراحی با گذشت زمان کاهش می‌یابد. بعضی از استوماها ممکن است کمی بیرون بیایند، در حالی که بعضی دیگر در برابر پوست صاف هستند.

یوروستومی بیماری نیست. عمل یوروستومی فقط باعث تغییر در نحوه عملکرد بدن شما می‌شود. این عمل از طریق جراحی نحوه خروج ادرار از بدن شما را تغییر می‌دهد. از آنجا که عمل یوروستومی عضله اسفنکتر ندارد، شما کنترلی برای ادرار کردن ندارید.

عمل یوروستومی چگونه ایجاد می‌شود؟

عمل یوروستومی به دو صورت ایلئال و از طریق میزنای صورت می‌گیرد.

مجرای ایلئال

در معمول‌ترین عمل جراحی یوروستومی، به نام مجرای ایلئال، جراح یک قطعه شش تا هشت اینچی از روده کوچک (ایلئوم) را می‌برد و از یک انتهای دیگر بسته می‌شود. حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از هر کلیه به مثانه می‌رسانند) از مثانه خارج می‌شوند و به قطعه ایلئوم (روده کوچک) متصل می‌شوند و انتهای باز مثانه از طریق دیواره شکم بیرون آورده و یک استوما را ایجاد می‌کند.

از آنجا که در این بخش روده هیچ عضله یا دریچه‌ای برای کنترل ادرار وجود ندارد، برای جمع آوری ادرار به یک کیسه یوروستومی نیاز خواهید داشت.

جراحی از طریق میزنای Ureterostomy

این روش جراحی بسیار نادر است. این نوع جراحی اغلب در برخی از بیماران کودکان به عنوان یک اقدام موقتی دیده می‌شود.

کیسه‌های یوروستومی

همه کیسه‌ها ضد آب و ضد بو هستند و دارای چسب‌های مناسب پوست هستند که به عنوان یک مانع محافظ برای پوست اطراف استوما عمل می‌کنند. کیسه‌ها با یک دریچه برگشتی مجهز شده‌اند که مانع از برگشت ادرار کیسه روی استوما می‌شود. همه این کیسه‌ها دارای پایه‌ای در پایین هستند که باعث می‌شود ادرار هنگام پر شدن کیسه به داخل توالت تخلیه شود، در نتیجه کیسه در جای خود باقی می‌ماند تا ادرار جمع شود.

استومی چیست؟

کیسه‌ها در دو نوع اصلی – یک تکه و دوتکه موجود است که پرستار متخصص استوما در انتخاب مناسب‌ترین نوع آن به شما کمک خواهد. کیسه‌های یوروستومی در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی وجود دارد، اما 2 نوع اصلی وجود دارد:

کیسه یک تکه

کیسه یک تکه شامل یک کیسه جمع‌آوری با یک پایه است که محکم در اطراف استوما قرار می‌گیرد.

سیستم دو تکه

در سیستم دو تکه، کیسه جمع آوری از پایه جدا است. در این نوع سیستم شما دیگر مجبور نیستید هر بار که کیسه را عوض می‌کنید صفحه چسب را از اطراف استوما بردارید.

توجه داشته باشید که در همه نوع کیسه‌های یوروستومی یک شیر تخلیه وجود دارد که امکان تخلیه محتوای کیسه را در طول روز به شما می‌دهد.

چرا جراحی یوروستومی ضروری است؟

جراحی یوروستومی دلایل متفاوتی دارد، در ادامه برخی از دلایل آورده شده است که همه این‌ها به دلیل نقص یا مشکل سیستم ادراری است که باید برداشته شود یا بای‌پس شود.

در برخی از انواع سرطان، مثانه باید برداشته شود.

نوزادان گاهی اوقات با نقص در دستگاه ادراری متولد می‌شوند. برای مثال، در Spina Bifida عملکرد مثانه و مجرای ادرار تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

در شرایطی مانند مولتیپل اسکلروزیس، فلج مغزی و آسیب نخاعی، آسیب عصبی و در نتیجه اختلال عملکرد مثانه ایجاد می‌شود.

ممکن است به دلیل مشکلات زنان، فیستول ادرار (مجاری از حالب یا مثانه) یا سایر مشکلات مثانه ایجاد شود که از عملکرد صحیح عضلات مثانه و اسفنکتر جلوگیری می‌کند. بیماری سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی نیز ممکن است باید جراحی یوروستومی شود.

بعضی از افراد مدیریت یوروستومی را آسان‌تر از وجود نقص مثانه می‌دانند. مشکلات مثانه اغلب به این معنی است که افراد نمی‌توانند جریان ادرار را کنترل کنند (منظور بی اختیاری ادرار است) و خیس شدن مداوم می‌تواند برای افراد استرس‌زا باشد و همچنین باعث مشکلات پوستی شود.

نفروستومی چیست؟

به طور کلی کاندیدای جراحی یوروستومی افراد زیر هستند:

سرطان مثانه
نقص مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا یا خارج شدن مثانه
آسیب به اعصابی که مثانه شما را کنترل می‌کنند
التهاب مزمن مثانه
آسیب نخاعی

مشکلات جراحی یوروستومی

جراحی ممکن است خطرات زیر را شامل شود:

مشکلات بیهوشی
عفونت
خونریزی یا لخته شدن خون
آسیب به سایر اعضای بدن یا اعضای بدن
انسداد روده ناشی از بافت اسکار
تغییر در عملکرد روده

دوران نقاهت عمل یوروستومی چقدر است؟

اکثر افراد پس از انجام عمل یوروستومی تا 1 هفته در بیمارستان می‌مانند. توجه داشته باشید که شما نمی‌توانید غذاهای جامد بخورید و با مواد مغذی از طریق لوله‌ای در رگ یا به صورت داخل وریدی تغذیه خواهید شد. پس از بازگشت به خانه، باید فعالیت بدنی خود را محدود کنید و از بلند کردن اجسام سنگین برای حدود یک ماه خودداری کنید.

مراقبت‌های بعد از جراحی یوروستومی

کیسه یورستومی خود را خالی کنید

پس از بهبودی از جراحی، باید کیسه یوروستومی را چندین بار در روز تخلیه کنید. بهتر است وقتی کیسه کمتر از نصف پر می‌شود (معمولاً هر 2 تا 3 ساعت) آن را خالی کنید.

مراقبت از پوست خود

پوست اطراف استوما را پوست پریستومال (peristomal) می‌نامند. این بخش همیشه به رنگ قرمز به نظر می‌رسد و ممکن است گاهی اوقات خونریزی کند که این خونریزی طبیعی است. توجه داشته باشید که خونریزی نباید به مدت طولانی ادامه یابد.

توجه داشته باشید که کیسه شما به درستی به استوما متصل شده باشد. چنانچه جایگاه کیسه مناسب نباشد می‌تواند پوست شما را تحریک کند.

پوست اطراف استوما را باید تمیز و خشک نگه دارید. اگر این پوست مرطوب، ناهموار، خارش دار یا دردناک به نظر برسد، با پزشک خود مشورت کنید، چرا که احتمال عفونت وجود دارد.

بستن کمربند

اگر می‌خواهید کمربند ببندید، آن را در بالا یا پایین استوما ببندید. اگر کمربند مستقیماً روی استوما باشد، ممکن است باعث تحریک، خونریزی یا رشد بیش از حد بافت شود.

ایلئوستومی چیست؟

دوش گرفتن با یوروستومی

دوش گرفتن به تمیز نگه داشتن پوست کم می‌کند پس مهم است که هر روز دوش بگیرید. سیستم کیسه‌گذاری شما ضد آب است. پس نگرانی از این بابت نداشته باشید. به همان روش همیشگی دوش بگیرید. توجه داشته باشید که در اطراف استوما از صابون‌های معطر یا روغنی استفاده نکنید.

مایعات

مایعات زیادی بنوشید. مایعات به اسیدیته ماندن ادرار کمک می‌کنند.

تعویض مرتب کیسه

برای جلوگیری از نشت و تحریک پوست، مرتباً سیستم کیسه را عوض کنید. داشتن یک برنامه منظم برای تغییر کیسه مهم است.

رژیم غذایی

رژیم غذایی منظم داشته باشید. یک رژیم مناسب شامل موارد زیر است:

محصولات تولید شده از غلات
سبزیجات و میوه‌ها
محصولات شیر
گوشت و مواد جایگزین

روابط جنسی

بعد از جراحی، افراد در مورد تأثیری که عمل یوروستومی در روابط جنسی می‌گذارد نگران هستند. روابط جنسی در صورت تأیید جراح متخصص (اورولوژیست) و احساس آمادگی جسمی و عاطفی از سر گرفته می‌شود. ولی دقت داشته باشید که سازگار شدن با تغییرات جدید بدن زمان‌بر است.

جراحی در برداشتن مثانه ممکن است به برخی از اعصاب کنترل کننده عملکرد جنسی آسیب برساند. مردان ممکن است در نعوظ یا انزال دچار مشکل شوند. برداشتن مثانه معمولاً تأثیری در عملکرد جنسی زنان ندارد مگر اینکه جراحی گسترده‌تری انجام شود.

قبل از فعالیت جنسی به موارد زیر دقت داشته باشید:

قبل از فعالیت جنسی کیسه خود را خالی کنید.
کیسه را با روکش کیسه‌ای، لباس زیر زنانه فانتزی یا شورت بدون فاق بپوشانید.
موقعیت‌های مختلفی را که برای شما و همسرتان راحت است امتحان کنید.
بحث و گفتگو با یک متخصص در مشاوره جنسی می‌تواند باشد.

تخلیه ادرار با کاتتر

اگر شما یوروستومی مخزن‌دار دارید، باید کیسه را با استفاده از کاتتر چندین بار در روز تخلیه کنید.

شیر پایین کیسه را کاملاً تمیز و خشک نگه دارید.

قبل از قرار دادن کیسه جدید، آن را بررسی کنید که سالم باشد.

ژژنوستومی

نگرانی‌های یوروستومی

عفونت‌های دستگاه ادراری

عفونت مجاری ادراری می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که باکتری‌ها وارد مجاری ادرار، حالب یا کلیه شوند. حتماً قبل و بعد از تخلیه کیسه دستان خود را بشویید تا از انتشار باکتری جلوگیری شود. همچنین هر روز آب زیادی بنوشید و کیسه خود را مرتباً خالی کنید.

چنانچه ادرار با بوی شدید و رنگ تیره باشد، کمردرد و یا تب داشته باشید، با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم می‌تواند نشانه‌هایی از عفونت باشد.

تعادل pH ادرار

PH ادرار می‌تواند اسیدی یا قلیایی باشد. بعد از عمل یوروستومی، اسیدی نگه داشتن ادرار مهم است. ادرار اسیدی در برابر باکتری‌ها مقاوم است و به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند. هر روز مایعات غیرالکلی زیادی بنوشید تا اسیدی ادرار شما را حفظ کند.

هنگامی که ادرار شما قلیایی‌تر است، می‌تواند باعث ایجاد کریستال‌های ادرار بر روی استوما شود. این کریستال‌ها می‌توانند استوما را تحریک کرده و باعث خونریزی شوند. با استفاده از کمپرس سرکه می‌توانید این کریستال‌ها را کاهش دهید. به این صورت که یک پارچه تمیز را در مقدار مساوی آب و سرکه خیس کنید و آن را روی استوما نگه دارید.

تجمع بافت اطراف استوما

یک مشکل شایع پوستی‌، تجمع بافت روی پوست اطراف استوما است. این بافت ممکن است خاکستری، بنفش، زگیل مانند یا لکه‌های سفید به نظر برسد

این تجمع بافتی باعث ایجاد درد در اطراف استوما می‌شود. توجه داشته باشید که این تجمع زمانی ایجاد می‌شود که پوست شما در معرض ادرار باشد. اگر تجمع بافت دارید، با دفتر پزشک خود تماس بگیرید.

واکنش آلرژیک

یکی دیگر از مشکلات شایع پوستی، واکنش آلرژیک است. چنانچه به یکی از محصولات استومی که استفاده می‌کنید حساسیت داشته باشید احتمال دارد پوست اطراف استوما قرمزی یا جوش ایجاد شود.

به طور کلی در صورت داشتن مشکلات زیر، با پزشک خود مشورت کنید:

جریان ادرار کند یا متوقف شده است
خونریزی بیش از حد از استوما
تغییر مشخص در اندازه یا ظاهر استوما
خون در ادرار
پوست تحریک شده یا قرمز در اطراف استوما
ظاهر یک ماده سفید ریز روی یا اطراف استوما
مخاط بیش از حد در ادرار

کلستومی چیست

آماده شدن برای جراحی

زمانی که می‌خواهید برای جراحی یوروستومی آماده شوید، پزشک و یا پرستار استومی مراحل کار را به شما توضیح می‌دهد و بهترین محل را برای استوما پیدا می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود که کیسه نمونه‌ای را تست کنید تا مطمئن شوید محل انتخاب شده روی صاف‌ترین سطح ممکن است و در همه موقعیت‌ها راحت هستید. اگر شما کسی هستید که سرگرمی، فعالیت یا عادت خاصی دارید که ممکن است از محل قرار دادن کیسه را تحت تأثیر قرار دهد، به پزشک یا پرستار خود بگویید.

محصولات لوازم جانبی استومی

محصولات مختلف جانبی برای استومی وجود دارد. عبارت‌اند از:

حلقه مانع

این اطراف پایه استوما را دور می‌زند و به تناسب بهتر کمک می‌کند. حلقه مانع به جلوگیری از نشت ادرار کمک کند.

محافظ استوما

این سیستم از استوما و سیستم پاك كردن شما محافظت می‌کند.

سیستم تخلیه شبانه

سیستم تخلیه شبانه کیسه یا بطری است که به قسمت زیر کیسه شما متصل می‌شود. استفاده از سیستم تخلیه شب هنگام خواب بسیار مهم است تا کیسه شما زیاد پر نشود. اگر کیسه شما خیلی پر شود باعث نشت آن می‌شود و یا ممکن است ادرار دوباره به داخل استوما بریزد و باعث عفونت شود. شما برای اتصال سیستم تخلیه شبانه به کیسه خود نیاز به آداپتور دارید. آداپتور در جعبه کیسه‌های شما قرار می‌گیرد.

توجه داشته باشید که احتمالاً نیازی به استفاده از تمام این محصولات جانبی نخواهید داشت.

کاتتریزاسیون

استفاده از کاتتر برای اهداف تشخیصی یا درمانی لازم است. کاتتر برای کمک به تخلیه ادرار از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌شودد.

انواع کاتتریزاسیون

استفاده از نوع کاتتریزاسیون به شرایط آن بستگی دارد. یک نوع، کاتتریزاسیون متناوب، قرار دادن مختصر یک کاتتر در یک موقعیت یا در فواصل منظم است. از کاتتریزاسیون متناوب برای بدست آوردن نمونه ادرار، تخلیه مثانه، اندازه‌گیری حجم باقیمانده، تزریق دارو و تزریق ماده حاجب به مثانه استفاده می‌شود.

استوما چیست؟

نوع دوم کاتتریزاسیون، سوندزدایی ساکن است، کاتتر برای مدت زمان طولانی‌تری قرار داده می‌شود و کاتتر توسط یک بالون باد شده در مثانه در جای خود نگه داشته می‌شود.

کاتتریزاسیون ساکن ممکن است برای اندازه‌گیری دقیق میزان خروج ادرار، مدیریت بی‌اختیاری و همچنین برای درمان فوری ادرار حاد ضروری می‌باشد.

طبق تحقیقات انجام شده در انگلیس تقریباً 11000 نفر تحت جراحی یوروستومی بوده‌اند و سالانه حدود 800 نفر افراد جدید عمل یوروستومی را انجام می‌دهند. افرادی که این جراحی را انجام داده‌اند گفته‌اند که کیفیت زندگی آنان بعد از این جراحی بهبود یافته است و اکنون زندگی فعال و با ارزشی دارند. بسیاری از مردم می‌گویند این عمل به آن‌ها «زندگی جدید» داده است.

https://www.hollister.com/en/OstomyCare/OstomyLearningCenter/UnderstandingAnOstomy/EssentialFactsAboutYourUrostomy

https://www.coloplast.co.uk/stoma/people-with-a-stoma/before-stoma-surgery/living-with-a-urostomy/

https://www.convatec.com/ostomy/before-surgery/surgery-the-basics/urostomy-surgery/#

https://www.convatec.com/ostomy/right-after-surgery/urostomy-tips-and-insights/

https://urostomyassociation.org.uk/information/urostomy/

https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/treatment-types/surgery/ostomies/urostomy/what-is-urostomy.html

https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/how-cancer-treated/surgery/types-ostomy/urostomy

https://urostomyassociation.org.uk/information/urostomy/

https://www.mskcc.org/cancer-care/patient-education/about-your-urostomy

https://www.healthline.com/health/urostomy

https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000477.htm

https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/treatment-types/surgery/ostomies/urostomy/management.html