معرفی بیماری واریس

واریس به معنی تورم رگها بویژه در پا می باشد. واریس سیاهرگ ها (Varicose veins) که از ریشه واژه لاتین واریکس است، یک بیماری عروقی شایع بوده که به تورم و یا گشاد شدن سیاهرگ ها گفته می شود، این بیماری علائم، عوارض و خطراتی برای انسان دارد که در ادامه توضیح داده شده است.

در بدن انسان سه نوع رگ وجود دارد. سرخرگ یا شریان که وظیفه انتقال خون از قلب به تمام نقاط بدن را دارند. سیاهرگ یا ورید وظیفه انتقال خون از تمام اعضای بدن به قلب را بر عهده دارند. مویرگ ها هم عروق کوچکی هستند که محل اتصال سرخرگها و سیاهرگ ها می باشند.

میزان ابتلا واریس در افراد

واریس از شایعترین بیماری های عروقی است که در حدود 20درصد از زنان و 10درصد از مردان به آن مبتلا می شوند که در صورت درمان نکردن در مراحل پیشرفته، خطر  لخته شدن خون و حتی آمبولی را افزایش می دهد.

امکان تبدیل شدن هر سیاهرگ به واریس وجود دارد اما بیشترین آسیب را رگ های موجود در پا به دلیل ایجاد فشار در هنگام ایستادن و راه رفتن می بینند.

علل ایجاد بیماری واریس چیست؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به ساختمان سیاهرگها اشاره کنیم. در داخل سیاهرگ ها دریچه هایی که به دریچه لانه کبوتری معروف هستند، وجود دارد. این دریچه یکطرفه بوده و فقط به سمت قلب باز می شوند. خون از تمام نقاط بدن از طریق این دریچه ها به قلب وارد می شود. حال اگر عملکرد این دریچه ها به دلایل مختلف مختل شوند خون در سیاهرگ می ماند و باعث گشاد شدن این دریچه ها می شود.

در برخی خانواده ها این بیماری بیشتر دیده می شودکه این اتفاق می تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات جدار سیاهرگ ها باشد.

از جمله شایع ترین علل ایجاد بیماری واریس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن: افراد مسن به دلیل سفت شدن سیاهرگ ها و ضعیف شدن دریچه های لانه کبوتری بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. پیری باعث فرسودگی و پارگی دریچه ها می شود و به جای اینکه خون در رگها جریان داشته باشد درسیاهرگ ها جمع می شود.
• حاملگی: در دوران حاملگی به دلیل تغییرات هورمونی، افزایش حجم داخل عروقی و همچنین آهسته تر شدن جریان خون بالاخص در پاها باعث ایجاد و یا تشدید این بیماری می گردد.
• یائسگی در خانم ها: علاوه بر دوران حاملگی، خانم ها پس از یائسگی نیز در معرض بیشتر واریس می باشند.
• ایستادن و یا نشستن های طولانی: به دلیل کاهش جریان خون در این حالت امکان ابتلا به واریس افزایش می یابد.
• چاقی: اضافه وزن باعث ایجاد فشار مضاعف بر رگ ها می شود که این امر نیز در ایجاد و یا تشدید این بیماری موثر است.
• فشار خون بالا، یکی از عوامل موثر در ابتلا به واریس فشار خون بالا در افراد می باشد.
• دیابت، برخی از افراد به مبتلا به دیابت هستند نیز احتمال ابتلا به بیماری واریس در آن ها بیشتر است.

نشانه های بروز واریس

• واریس در ابتدا ممکن است بدون علامت باشد و فقط به صورت عروق سیاهرنگ، قرمز عنکبوتی و طناب سیاهرنگ در ناحیه ابتلا مخصوصا در پاها دیده شوند.
• پس از مدتی این خطوط بیشتر شده و سبب ایجاد زخم درآن ناحیه نیز می شود.
• همچنین امکان بروز درد، سوزش، ورم و خارش در محل وریدهای واریسی وجود دارد. این درد بهنگام ایستادن و یا فشار بر روی زخم بیشتر شده و معمولا با دراز کردن پا، به خصوص بالا گرفتن پا بهتر میشود.
• گاهی اوقات نیز امکان دارد که رگهای قرمز رنگ نزدیک پوست منفجر شده و ایجاد خونریزی کند. این خونریزی ها معمولا جزئی بوده اما هرگونه خونریزی در بدن نیاز به پیگیری و مراجعه به پزشک دارد.

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به واریس

محدود کردن مصرف غذاهای زیر در ابتلا و یا تشدید این بیماری کمک میکند، بنابراین تحت نظارت پزشک می توانید برای بهبود به روند این بیماری به موارد زیر توجه داشته باشید.

• سدیم یا نمک: مصرف غذاهای شور باعث بالارفتن حجم خون و افزایش فشار خون و در نتیجه تشدید واریس می شود. علاوه بر نمک از مصرف غذاهای فرآوری شده به دلیل سدیم بالا نیز خودداری کنید. بعنوان مثال در غذاهای کنسروی، سوسیس و کالباس و فرآورده های گوشتی فست فودی و حتی چاشنی سس ها نیز سدیم وجود دارد.
• قند و شکر: مصرف قند و شکر باعث بالارفتن قند خون شده که این امر باعث افزایش انسولین خون شده که به مرور زمان به رگها آسیب جدی وارد می شود. به همین دلیل امکان ابتلا به واریس در بیماران دیابتی بیشتر می باشد. البته تنها منبع شکر، شیرینی دسر نیستف شکر هم مانند سدیم در خوراکی های فرآوری شده و بسته بندی شده وجود دارد.
• فیبر: کمبود فیبر باعث ایجاد یبوست می شود که این امر به دلیل فشار مضاعف به روده به عروق هم فشار وارد می شود. متاسفانه این موضوع منجر به هموروئید و افزایش درد واریس می گردد.
• چربی: چربی های اشباع شده که ارزش غذایی و فیبر زیادی ندارند برخلاف چربی های گیاهی مانند آووکادو و زیتون که فیبر بالایی دارند، از غذاهای مضر برای واریس می باشند.
• الکل: مصرف الکل علاوه بر مشکلات دیگر به دلیل اینکه ماده ادرارآوری می باشد می تواند منجر به کاهش آب بدن شود. با کاهش آب بدن فشار وارد شده بر روی عروق بیشتر شده و چنین حالتی باعث آسیب رسیدن به عروق شده و در نتیجه احتمال ابتلا به واریس را افزایش می دهد.
• کافئین: کافئین منجر به تنگ شدن رگ های خونی میگردد. این اتفاق منجر به افزایش فشار خون میشود.

در مقابل غذاهای مضر، مصرف خوراکی های مفید نیز در درمان واریس موثر می باشد. از جمله این خوراکی ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• میوه و سبزیجات: سبزیجات سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان و مرکبات حاوی ویتامین سی در درمان واریس بسیار موثر می باشد. برای تنوع بیشتر حداقل 5 پرس از ترکیب میوه و سبزیجات خام و پخته در روز استفاده کنید.
• غلات خوراکی: به جای انتخاب دانه های تصفیه شده، مصرف نان گندم کامل یا پاستا و برنج قهواه ای و غلات علاوه بر داشتن ارزش غذایی بالا به دلیل داشتن فیبر در درمان واریس موثر می باشد .
• پروتئین بدون چربی: ازجمله مواد غذایی که دارای پروتئین بدون چربی می باشند میتوان به مرغ بدون پوست، ماهی و دیگر غذاهای دریایی، تخم مرغ و منابع پروتئین گیاهی اشاره کرد.
• چربی های مفید: میتوانید روغن زیتون، آووکادو و سالمون علاوه بر آجیل و دانه مصرف کنید.

در کل داشتن تغذیه سالم، ورزش کردن، داشتن وزن مناسب و تغییر وضعیت نشستن و ایستادن به طور مرتب میتواند به جلوگیری از این بیماری کمک کند.

نحوه تشخیص واریس چگونه است؟

پزشک در ابتدا تست فیزیکی انجام می دهد، از جمله نگاه کردن به پاها در حالی که ایستاده اید تا این ناحیه را به دقت چک کند، یکی از راه های کمک کننده در تشخیص اغلب بیماری شرح حال بیمار از وضعیت خود است بنابراین پزشک از بیمار می خواهد که هر گونه درد، سوزش و یا ناراحتی رد پاهایتان را توضیح دهید.

گاهی پزشک برای تشخیص تست هایی از جمله سونوگرافی داپلر به جهت بررسی جریان خون و فشار خون، اسکن دوطرفه به دلیل بررسی لخته های خون در رگهای عمیق تر و یا ونوگرام که درآن از اشعه ایکس برای بررسی کامل و دقیق وریدها استفاده می کند.

چگونه می توان واریس را درمان کرد؟

برای تشخیص و درمان بیماری واریس باید به پزشک و افراد متخصص مراجعه کنید تا در اسرع وقت بهترین روش درمانی برای درمان و کنترل این بیماری انجام شود، اما در ادامه به برخی از روش هایی که می تواند به بهبود بیماری واریس کمک کند، اشاره شده است.

• سرکه سیب: هر روز قبل از خواب و پس از بیداری سرکه سیب را بر روی وریدهای واریسی ریخته و ماساژ دهید. این عمل را چند ماه به طور مداوم انجام داده تا کاهش اندازه وریدهای واریسی را مشاهده کنید. همچنین دو قاشق چای خوری سرکه سیب را به یک لیوان آب اضافه کنید و آن را بنوشید. این کار را حداقل به مدت یکماه ادامه دهید تا نتایج آن را در بهبود این بیماری مشاهده کنید.
• روغن های گیاهی: مقداری روغن زیتون را با روغن ویتامین E مخلوط کرده و پس از گرم کردن بر روی وریدهای واریسی ریخته و ماساژ دهید. این کار باعث افزایش گردش خون در آن ناحیه می شود.
• سیر: علاوه بر مصرف سیر تازه در رژیم غذایی، یک تکه سیر را شش قسمت کرده و در یک شیشه قرار دهید. سپس عصاره سه پرتغال به همراه دو قاشق روغن زیتون را به آن اضافه کنید. بگذارید این مخلوط 12 ساعت بماند و سپس چند قطره بر روی محل بیماری ریخته و به مدت 15 دقیقه به صورت دایره ای ماساژ دهید و پس از آن ناحیه را با یک پارچه پوشانده و یک شب بگذارید بماند. این کار را تا چند ماه ادامه دهید.
• جعفری: جعفری حاوی روتن است که نقش بسزایی در تقویت مویرگها و در نتیجه کاهش علائم وریدهای واریسی دارد لذا مصرف آن در رژیم غذایی روزانه اهمیت زیادی در دران این بیماری دارد. همچنین میتوانید چند عدد جعفری خرد شده را در یک فنجان آب به مدت 5 دقیقه جوشانده و پس سرد شدن آن را فشار دهید و چند قطره روغن گل همیشه بهار به آن اضافه کنید. محلول را دیخچال گذاشته و پس از چند دقیقه با یک پنبه بر روی ناحیه آسیب دیده اعمال کنید. بعد از چند ماه تکرار نتایج مثبت آن را مشاهده خواهید کرد.
• کرم ضد واریس: کرم ها و نرم کننده های مختلفی برای تسکین درد واریس موجود می باشد که برای استفاده از آنها بهتر است با یک پزشک مشورت کنید
• جوراب واریس پا: جوراب واریس به جلوگیری از لخته شدن خون و افزایش جریان خون کمک می کند. این جوراب ها با فشرده کردن پاها باعث می شود قطر رگهای بزرگ شده کاهش یابد که این عمل به سرعت جریان خون عملکرد بهتر دریچه ها کمک زیادی می کند. این روش ساده اما موثر با بهبود گردش خون تعدادی از مشکلات ناشی از بیماری واریس از جمله درد، ناراحتی و تورم را کاهش می دهد.

راه های درمان واریس شدید

اگر واریس شدیدتر باشد نیاز به درمان های قویتری می باشد. از جمله این درمان ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسکلروتراپی: در این روش پزشک با تزریق محلول و فوم هایی با اندازه کوچک و متوسط سعی در محو وریدهای واریسی دارد. این عمل نیاز به بی هوشی نداشته و میتواند در مطب پزشک نیز صورت گیرد.
• درمان لیزری: این نوع درمان بدون برش و با شلیک های نوری بر روی رگ ها باعث می شود واریس ها به آرامی محو و ناپدید شوند.

آیا واریس خطرناک است؟

زمانی که فردی دچار واریس می شود، احتمال ایجاد لخته خون در پا بسیار افزایش می یابد، بدین ترتیب لخته های ایجاد شده در صورت جا به جایی ممکن است به نقاط حساسی از بدن از جمله قلب یا ریه رسیده و تهدید جدی برای بیمار محسوب شود.

همچنین افراد مبتلا به واریس چندین برابر بیشتر در معرض ابتلا به ترومبوز وریدی هستند.

واریس برای کدام افراد خطرناک است؟

ابتلا به واریس در افرادی که اضافه وزن دارند، خانم های باردار خطر بیشتری دارد و عوامل دیگری همچون سن می تواند موثر باشد.

عوارض بیماری واریس

• تورم در مچ پا یکی از عوارض بیماری واریس است که اغلب در پایان روز بیمار این علامت را تجربه می کند.
• باتوجه به آنکه در افراد مبتلا به واریس، بازگشت خون به خوبی انجام نمی گیرد، زخم های واریسی ممکن است مشاهده شود.
• یکی از علائم این بیماری، احساس خارش در اثر خشکی پوست است.
• احساس بی قراری در پا بعد از قرار داشتن بیمار به مدت طولانی در یک حالت می تواند از عوارض واریس باشد.
• گرفتگی عضلات اغلب در شب بر اثر واریس نیز شایع است.

نتیجه

با توجه به موارد بالا می توان گفت که زنان، افراد مسن، حاملگی، چاقی و اشخاصی که طولانی مدت ایستاده و یا نشسته باشند بیشتر در معرض بیماری واریس هستند و برخی از این عوامل قابل کنترل بوده و می توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد و همانطور که در این مطلب گفته شد برای اصلاح سبک زندگی و مراجعه به پزشک متخصص این بیماری را درمان و کنترل کرد.